افزایش سهم اقتصاد دانش بنیان در گرو رسوخ در صنایع

بیش از دو دهه است که تمرکز بر موضوعات اقتصادی، شاه بیت فرمایشات رهبر معظم انقلاب است. در این میان، اما یک موضوع راهبردی، مورد توجه و توصیه ایشان بوده است؛ اقتصاد دانش بنیان. تولید ثروت از علم و دانش برای کشوری که به برکت انقلاب اسلامی و تأکیدات رهبر معظم انقلاب به رشد علمی خیره کننده‌ای دست یافته، یک عنصر مهم و حیاتی است.

این موضوع در ایران دارای سابقه تمدنی نیز بوده و ایران در طول تاریخ، به ویژه بعد از ظهور اسلام به عنوان یک کشور پیشرو در علم و دانش مطرح بوده است. این رشد علمی در مقاطعی از تاریخ به دلیل سوء مدیریت حکام و سیاست‌های استعماری متوقف شده و باعث عقب ماندگی علمی نیز گشته است.

با ظهور انقلاب اسلامی، نهضت علمی مورد توجه امام راحل و رهبر معظم انقلاب قرار گرفته که این موضوع به پیشتازی ایران در تولید علم در منطقه و حتی دنیا انجامید؛ اما متأسفانه توفیقات ما در تولید علم، به تولید ثروت در کشور آن طور که شایسته است، نینجامید. متأسفانه ما آن طور که در تولید علم موفق بودیم، در مصرف علم و تبدیل آن به ثروت موفق نبوده ایم. شاید همین موضوع باعث شده است تا رهبر معظم انقلاب همیشه در کنار تأکیداتشان بر روی موضوعات اقتصادی، بر روی اقتصاد دانش بنیان تأکید ویژه‌ای داشته باشند.

نگاه به بیش از یک دهه فعالیت متمرکز بر روی اقتصاد دانش بنیان نشان می‌دهد که در کنار همه توفیقات ارزشمند در این حوزه، اما هنوز سهم اقتصاد دانش بنیان از تولید ناخالص داخلی عدد مطلوبی نیست. شاید بتوان یکی از دلایل اصلی سهم پایین اقتصاد دانش بنیان از تولید ناخالص داخلی را بی توجهی به صنایع راهبردی و مزیت‌های ملی دانست. ایران، کشور منابع ارزشمند است؛ از منابع سرشار زیرزمینی مانند معادن و نفت تا منابع زیستی و اقلیمی و در رأس همه این منابع، منابع انسانی جوان و کارآمد. اما به واقع نتوانسته ایم آن طور که باید، با استفاده از ظرفیت منابع انسانی برای دیگرمنابع این کشور، ارزش افزوده ایجاد کنیم.

متأسفانه خام فروشی در کشور، یک معضل اصلی در اقتصاد است. ما نتوانستیم با ایجاد زنجیره ارزش برای منابع ارزشمند داخلی مانند عناصر معدنی، آن طور که شایسته است، ثروت آفرینی کنیم. خام فروشی و تکمیل نشدن زنجیره ارزش نه تنها مانع از رشد اقتصادی مطلوب می‌شود، بلکه فرصت‌های بسیاری برای ایجاد اشتغال نیز از دست می‌رود. تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم بر روی دانش بنیان شدن اقتصاد و استفاده از منابع طبیعی و انسانی را نیز می‌توان مؤید همین مطلب دانست.

پارک علم و فناوری خراسان در دوره مدیریت جدید تلاش کرده است در کنار حفظ رویکرد‌های گذشته در توسعه فناوری، به مزیت‌های استانی مانند صنایع معدنی، صنایع غذایی و صنایع خلاق و فرهنگی به طور ویژه توجه کند. به عنوان نمونه در حوزه صنایع معدنی تلاش کرد با ایجاد یک پردیس تخصصی با مشارکت بخش خصوصی، بستر مناسبی را برای توسعه فناوری در عرصه معدن و فولاد فراهم کند.

همچنین پیشران توسعه فناوری در این عرصه را صنایع بزرگ فعال در این عرصه دانسته و تلاش کرده است که با تعامل با آن ها، زمینه رسوخ فناوری برای فراوری و جلوگیری از خام فروشی در این صنایع راهبردی را فراهم کند تا هم به ثروت آفرینی و افزایش سهم اقتصاد دانش بنیان از تولید ناخالص ملی کمک کند و هم زمینه اشتغال فرزندان این مرز و بوم را فراهم آورد. این موضوع می‌تواند به مدلی برای توسعه همه استان‌ها تبدیل شده و باعث رشد و رونق اقتصادی حول محور مزیت‌های استانی شود. امید است تا با جهاد فراگیر بتوانیم ایران را در کنار جایگاه والای علمی آن در دنیا، به سرآمدی در عرصه فناوری نیز تبدیل کنیم.